Son Okuma (Proofreading/Redaksiyon/Post Editing)

Proofreading: Düzeltme veya prova okuması olarak tanımlanabilir. Metninizi, çevirisi yapılmış dile göre dilbilgisi, stil ve yazım hatalarını bulmak ve düzeltmek için dikkatle incelenmesi anlamına gelir. Proofreading yapmak çok kolay görünmekle birlikte aslında oldukça dikkat gerektiren bir iştir. Çevirmen olan her kişi çalıştığı evrak üzerinde “Proofreading” konusunda en üst düzey bilgiye sahip olmalıdır. Çeviri sonrası yapılacak “Proofreading” çalışması ile en doğru sonuç elde edilerek kaliteli çeviri sağlanmış olur.

 

Redaksiyon: Kelime olarak “Proofreading” ile çok benzer manada kullanılır. Kelime aslen

Fransızca kökenli olmakla beraber İngilizce ‘de “Redaction” olarak da bilinir.  Kelimenin birebir çevirisi; yazılmış bir metin üzerinde gereken düzeltmeleri yaparak yazıyı yayıma hazır hale getirmek anlamına gelir. Bu işlemi yapan kişiler “Redaktör” olarak nitelendirilmektedir. Proofreading ‘de olduğu gibi redaktör kişilerde de kaynak ve hedef dillere hâkimiyetinin üst düzey olması beklenir. Bu hâkimiyete ek olarak bu kişilerin özenli, dikkatli ve titiz kişiler olması gerekmektedir. Ülkemiz baz alındığında bu mesleği genelde “Türkçe Öğretmenliği mezunu kişiler Türk Dili ve Edebiyatı Lisans programı mezunları” icra ederler. Tercüme sektöründe bizler, redaksiyon işlemlerini evrakların çevirisi bittikten sonra gerçekleştirirken, Medya/Basın sektöründe ise farklı haber kaynaklarından toplanılan tüm bilgiler redaktörler tarafından düzenlenerek haberi tüm detaylarıyla ele alarak yayıma hazır hale getirilmektedir. Bu sektörlerde redaktörün amacı, yayınlanacak haberi ve bilgiyi en doğru ve tarafsız şekilde halka sunmaktır.

Prova Okuması (Proofreading/Redaksiyon) işlemi tamamlandıktan sonra ikinci bir redaktör okuması veya editör dokunuşu her daim daha iyi sonuçlar verir. Bu sayede, önceden görülmemiş detaylara daha iyi odaklanılabilir. Bu prova okumasında, verilen hizmetin kalitesiyle birlikte müşterinin memnuniyet oranını da zirveye taşımak amaçlanır.

 

Post Editing: Çeviri endüstrisinin gelişmiş olması ve insanoğlunun yaptığı işlemi hızlandırma çabaları sonucunda sektörümüzde de yeni araçlar ortaya çıkmıştır. Bu araçlar çevirmenlere ve tercüme bürolarına büyük faydalar sağlamakla birlikte henüz tam anlamıyla insan gücünün yerini alabilmiş değil. Günümüz Tercüme sektöründe yapay zekâ destekli makine çevirisi popülerleşmeye başlayan bir araçtır. Her ne kadar teknolojinin altın çağını yaşıyor olsak da makine çevirilerinin denenen tüm varyasyonları asla kusursuz çeviri hizmeti vermemektedir. (Lakin kişilerin bu seçeneği tercih etme sebepleri insanlara oranla çok daha hızlı sonuç almalarıdır.) Kusursuz hizmet vermemeleri sonucunda makine tarafından çevirisi yapılmış metnin kontrolden geçmesi ve düzenlenmesi gerekmektedir. Bire bir yapılan çeviri sonrasında yapılan Proofreading/Redaksiyon işleminin, makine tercümesi sonrası yapılan düzenleme versiyonuna Post-Editing denir. Kısaca Post-Editing makine tarafından çevrilmiş bir metnin, insan tarafından kontrol edilmesi, düzenlenmesi işlemidir. Bu makine tercümesine insan yorumunun katılması işlemi olarak da tanımlanabilir. Bu işlem öyle bir titizlikle yapılmalı ki; Post-Editing sonrası o metin insan çevirisinden farksız hale gelmiş olmalıdır.

 

 

Pekâlâ, makine tercümelerine ne zaman başvurmak daha doğru olur?

 

Bu konu hakkında ilk bilinmesi gereken mesele; çevirisi yapılacak metnin türü saptanarak makine çevirisine uygun olup/olunmadığı hususunda karar verilmelidir.

• Teknik ve bilimsel konular içeren metinler makine çevirisine en uygun olan türlerdendir. Bu metinlerin makine çevirisine uygun bulunmasının nedeni; kelimelerin sınırlı anlama sahip (kelimenin birden fazla değil tek bir anlama sahip olması kast ediliyor) olmasıdır.
• Teknik ve bilimsel metinlerin içerdiği terminoloji ve alana özgü kelimeleri; güncelde bireysel olarak bir insanın takip etmesinin zor olması sebebi ile makine tercümesinin yapay zeka desteği bu noktada daha doğru sonuç almamıza yardımcı olur.

 

Bu sebeple, bu tür metinler makine çevirisi için en uygun metin türleridir. Buna karşılık, makine çevirisine en uygun olmayan metin türü edebi metinlerdir. Bu türdeki eserler yoğun biçimde söz sanatı ve kelime oyunu içerdiklerinden makine çevirisi bu metinlerde doğru olmayan bir tercih olacaktır. Böyle bir metnin makine tercümesi sonrasında Post-Editing yapan kişi çok zorlanacak, muhtemelen metni en baştan çevirmeyi yeğleyecektir.

 

 

Post-Editing işlemi ile Redaksiyon işleminin farkı nedir?

 

Redaksiyon işleminde; bçevirmen tarafından çevrilen bir metnin kontrolü ve düzenlemesi yapılr.

Post-Editing işleminde ise makine tarafından otomatik olarak çevrilmiş bir metnin, insan tarafından kontrol edilmesi işlemidir.